Amnezi yani Hafıza kaybı, belleğin rahatsız olması ve bozukluğa uğraması durumudur. Amnezi gerçekler, bilgiler ve deneyimler gibi hatıraların kaybına neden olmaktadır.  Bu sürecin bir diğer adı da amnestik sendromu olarak bilinir.

Hastanın bilinci genellikle yerindedir, kim olduğunu bilir fakat eski yaşadığı şeyleri hatırlamakta güçlük çeker ve yeni bilgi edinmekte zorlanır. Bu problemi yaşayan kişiler belirli bir zaman dilimine dair hiçbir şeyi hatırlamaz fakat geçmişi tamamen de unutmaz. Yeni bilgileri hafızasında tutması zorlaşır, hatta imkansızlaşır. Yeni anılar kaybola bilirken, daha eski olan anılar kurtulmuş olabilir. Bu sorunu yaşayan bir kişi çocukluk deneyimlerini hatırlayamazken geçmiş sınıf arkadaşlarının isimlerini bilebilir, bunun aksine bir diğer kişi mevcut arkadaşının ismini söyleyemez veya o gün kahvaltıda ne yediğini, hangi günde olduklarını hatırlayamaz.  Bu rahatsızlıkla mücadele eden hastalar hafıza bozukluğu yaşadıklarını anlayabilmektedirler.  Günlük hayatı yürütmekte zorlanabilirler.

Bu rahatsızlık “50 ilk öpücük” adlı filmde de çok başarılı bir şekilde konu edinilmiştir. Filmde geçirdiği bir trafik kazası nedeniyle hafıza kaybı yaşayan genç bir kadının kazanın sonrasında hiçbir bilgi ve tecrübeyi hafızasına kaydedememesi konu alınmaktadır.  Genç kadının beyninde yeni bir anı kaydedilememektir ve ona aşık olan genç adam her gün yeniden güzel kadının kalbini kazanması gerekmektedir.

Amneziye Neden Olan Faktörler?

Amnezi nedenleri genel anlamda organik veya fonksiyonel olarak iki temel başlığa ayrılır. Travma veya hastalıklar sebebiyle beynin zarar görmesi organik neden olarak bilinir. Fonksiyonel nedenler ise psikolojik faktörler ve savunma mekanizmalarıdır.

Bu rahatsızlık erkeklerde daha yaygındır ve genellikle 24 saatten kısa sürmektedir.  Başa alınan darbeler, beyindeki tümör, bir kişinin katil olduğunu görmek, kişilik bölünmesi, intihar gibi korkulan bir olaya şahit olmak, uyku hapları veya ameliyat öncesi kullanılan anestezi gibi ilaçlar, karbon monoksit gibi zehirler, yeterli düzeyde vitamin almamak, akıl hastalıkları, alkol ve madde bağımlılığı amneziye sebep veren durumlara örnektir.

Amnezi tedavisi

Amnezinin türlerinin tedavisi için için şuanda kullanılabilecek bir ilaç söz konusu değildir. Wernicke – Korsakoff sendromunda, tiamin eksikliği (B-1 vitamini ) yaşandığından, bu hastalığın tedavisinde bu vitaminin yenilenmesi ve doğru beslenmenin sağlanması gerekir.

Aslında bu rahatsızlıktan korunabilmek çoğu zaman bizim elimizdedir. Örneğin;  beyin hasarı ihtimalini en aza indirmek için atılacak olan adımlar önemlidir. Mesela aşırı alkol kullanmaktan kaçınmak gerekir. Arabada emniyet kemeri, bisiklet kullanırken de kask kullanmak gerekir. Herhangi bir enfeksiyonun, beyne yayılmaması için hızlı bir şekilde tedavi alınmalıdır.

Amnezi Tipleri

Oluşumu ve semptomları açısından farklılık gösteren birçok amnezi türü bulunmaktadır.

Travmatik Amnezi:  Kafatasına alınan darbeler yüzünden meydana gelir ve genelde geçici hafıza kaybına neden olur. Fakat alınan darbenin şiddeti önemlidir, yaralanmaya bağlı olarak yaşanan sorunların süresi artıp azalabilir.

Anterograd Amnezi: Yeni olayların veya bilgilerin hafızada kalmaması durumuna denmektedir. Bunun aksine sorun yaşanmaya başlandıktan önceki zamanı hatırlayamamak da retrograd olarak bilinir.

Disosiyatif Amnezi: Psikolojik veya duygusal travmalar sonucunda ortaya çıkan amnezi türüdür ..Stres ve gerginlik yaratan olayların hafızada kaybolmasıdır.

Korsakov Sendromu: Fazla ve sürekli  alkol tüketimiyle ortaya çıkan B1 vitamini eksikliği beyinde hasara yol açmasıyla oluşur .

Disosyatif Füg: Psikolojik travmalar sebebiyle oluşan geçici hafıza kaybıdır.

İnfantil Amnezi: Çocukluk dönemindeki hatıraların hatırlanmaması durumu.

Global Amnezi: Travmatik bir olayın ardından meydana gelen tam hafıza kaybıdır.

Posthipnotik Amnezi: Hipnoz sırasında olayların unutularak seansın ardından tekrar hatırlanmamasıdır.

Psikojenik Amnezi: Bu tür rahatsızlıkların nedeni daha çok psikolojik etmenler olarak gösterilmektedir.