Dikkati mevcut olan anda meydana gelene odaklamak, farkında-uyanık olmak, kendindelik hali olarak tanımlanmaktadır. İçinde bulunan anda bilinçli olarak kalabilmektir. Anda kalmak yargılamadan, nedenini sorgulamadan sadece olana açık, kabul edici, meraklı, şefkatli ve nazik şekilde odaklanmayı içerir. Keza yargılama taraf olmayı getirir ve özgürce farkındalık gerçekleşemez ve sorgulama başlar. 

“Size tavsiyem nedenini nasılını düşünmektense, hazır                             tabağınızdayken dondurmanızın tadını çıkarmanız.”

*ThorntonWilder

Anda kalmada yaptığımız şey duyu organlarımıza gelen bilgiyi algılamak ve bu sayede gerçeklik/an ile bağlantı kurmaktır.

Dikkati bir ana odaklamak bir gayret gerektirir. Fakat bu dikkatin şimdiye odaklanma gayreti anda kalmanın kalıcılığını da sağlar. Diğer yönüyle anda kalmak çevremizdekilere ve kendimizde olup bitenlere şahitlik etmektir. Duygu, düşünce, davranışlarımızı derinlemesine deneyimlemektir. Anda kalma bu özelliğiyle de keşfi içerir. Böylece birey yaşamında ne olup bittiğinin farkında olarak istediği yöne evrilebilir. Özgürleştirici bir tarafı da vardır. Çünkü deneyimleri yargılamadan dikkati ana vermek pilotun siz olduğu anlamına gelir. Anda kalmak sadece sonucun değil sürecin de insana katıklarının önemli olduğunu vurgular.

Anda kalmak; geçmişe, pişmanlığa, kişilere, kaygıya, gelecek beklentileriyle meşgul olan bir zihnin uyanık kalması ve rahatlaması için önemlidir. Bununla birlikte, anda kalmak bu düşüncelerin, duyguların arkaya atılması demek değil, bunların zihinde olduğunu bilmek ve bunların içinde olmamaktır.

Anda olmak, “başlangıç ruhu”’ nun da taze kalmasını sağlar. Yani sanki ilk defa görüyor, duyuyor, yapıyormuş gibi yapmaktır. Çünkü zamanla sesler, kokular, görseller kanıksanır ve arka planda kaybolur. Anda kalmak bu seslerin, kokuların olduğu anda fark edilip yaşam doyumunu, iyi oluşu artırmayı da sağlar.

Anda Kalma Becerilerini Çocuk ve Gençlere Nasıl Kazandırabiliriz?

            Çocuklar daha çok anda oluyorlar. “Kaşif” sıfatları bunu sağlıyor olmalı. Çocuklar için neler yapılabileceğinden bahsetmeden önce ailelerin çocukları belirsizlikle bırakmamalarının anda kalmayı kolaylaştıracağını söyleyebilirim. Çocuklar düzeni severler ve sonradan ne olacağını bilmeye yetişkinden daha çok ihtiyacı vardır. Bu belirsizlikleri azaltarak anda kalmalarını artırabiliriz.

            Hem çocuk hem ergenler, etrafta olanları duyularına odaklanarak algılamayı deneyebilir. Şuan da nasıl hissediyorum?, ne duyuyorum/kokluyorum/görüyorum?, bedenimde neler oluyor? vs. oturduğum sandalyeye temas eden uzuvlarım, dışarıdan gelen sesler bu gibi uyaranlar bizi anda tutar. Bedenimiz nerede ise biz de ordayızdır. Bu sebeple duyularımız anda kalma deneyimimizde önemlidir. Bir diğer önemli olan şey nefesimiz. İşin iyi tarafı nefesimiz sürekli bizimledir ve bizi ana bağlar. Çocuklarda ve ergenlerde önce nefesin öneminden bahsederek başlanabilir. Nefes alışveriş sırasındaki vücut değişimlerini gözleyebilir. Çocuklar ellerine ağızlarına yaklaştırarak nefeslerini, ılıklığı ve ellerini karın ve göğüslerine koyarak bedenlerine etkisini hissedebilirler. Çocuklara nefes egzersizi öğretmek için nefes çubuğu, fırıldak gibi gereçlerden de yararlanabilir.

            Anda olmadığımızda otomatik pilottayız demektir. Bu sebeple özellikle ergenlik döneminde “cevap” tan ziyade “tepki” veririz. Öfkelendiğimizde bunu fark edip adlandırmak ve anda iken gelen düşünce, davranışları fark edip neyi ifade edeceğine karar vermek anda kalmanın bir özelliğidir. Bunun için de uyaran ile tepki arasına biraz mesafe koymayı öğretmek gerekmektedir. Yani bi dur’ acağız.

                Çizim yapmak, mandala boyamak, oyun hamuru oynamak, enstrüman çalmak vb. gibi deneyimler anda kalma deneyimlerini yine artıran etkinliklerdir. Gittiğiniz bir yerdeki en uzak noktanın, en sevdiğiniz kısmının zihninizde bir fotoğrafını çekip daha sonra bu yeri birine anlatabilir, orası hakkında bir hikaye ya da orada geçen bir hikaye yazabilirsiniz. Bunun dışında çocuk için bir kar küresi veya “calmdownbottle” işe yarayabilir. Simlere, şişenin içinde uşuşan materyallere odaklanmak anda kalmayı sağlar.  

            Dikkati var olan seslere ve arkasından da arasından seçilen bir sese odaklamak da dünya ile bağımızı artırır, bizi anda tutar. Yine müzik dinlerken de şarkının içindeki enstrümanları bulmaya çalışmak bir etkinlik olabilir. Gündem de sürekli dönen meditasyon programlarından sizi uygun olanı da yapmanız anda kalmanızı artıracaktır.