Balın neden donduğu halk arasında çok tartışılan bir konudur. Oysa bilim donan bal için oldukça tatmin edici bir açıklama sunmaktadır. Bu konu hakkında en çok dile getirilen soru ise bir balın donmasının onun gerçek ya da sahte bal olup olmadığı hakkında bilgi verip vermediğidir. Bu yazıda balın donması hakkında tüm merak ettiklerinizi bulacaksınız.

Donan bal gerçek midir, sahte midir?

Balın donması yani diğer adı ile balın kristalleşmesi doğal bir şeydir. Yani bir balın donması o balın sahte veya gerçek olması hakkında bilgi vermez. Balın donmasının nedeni ise toplandığı kaynağa ve özelliklerine bağlıdır.

Bir balın donup donmaması balın içeriğindeki şekerlere göre değişir. Ortalama bir balın içinde yaklaşık 15 adet doğal şeker vardır. Bu şekerler arıların hangi kaynaktan bal topladığı ile ilgilidir. Bir balın yapısında doğal şekerlerden Glikoz ve Fruktoz çoğunlukta bulunur. Bu şekerlerden glikoz, sahip olduğu birtakım monohidrat partikülleri sayesinde kristalleşmeye yani donmaya sebep olur.

Bal çeşitleri arasında da kristalleşme farklılık gösterebilir. Örneğin süzme ballarda görülen kristalleşme diğer ballara göre daha erken başlar.

Balın donmasını etkileyen bir durum da balın içeriğindeki glikoz ve suyun oranıdır. Örneğin glikoz/su oranı 1,7 üzerinde olan ballarda donma olayı görülmez. Donma olayı daha çok 2,2 üzerinde glikoz/su oranına sahip ballarda görülür.

Balda bulunan glikozun fruktoza oranı da kristalleşme konusunda önemlidir. Bir balda bulunan glikoz, fruktozdan ne kadar fazla ise o balın kristalleşme ihtimali de o kadar fazladır. Bu nedenle Yonca, pamuk balları ve ayçiçeğinde kristalleşme görülme ihtimali az ancak orman gülü, çam balı ve akasyada kristalleşme ihtimali yüksektir. Kısacası bir balın donması balın kalitesi ile ilgili değil toplandığı kaynak ile ilgilidir. Bu nedenle ballar 20-24 C° de saklanmalıdır.

Balın donması nasıl engellenir?

Bir bal en hızlı 15 C° de kristalleşir. 20-25 C° sıcaklıklarda genel olarak donma görülmez. Balın yapısı kristalleşmeyi etkileyebileceği gibi balın saklandığı kap da kristalleşmeyi etkileyebilir. Saklandığı kap dışında nem, ısı ve balın gördüğü ışık miktarı gibi çevresel faktörler de balın donması üzerinde etkilidir. Çok soğuk ortamlarda balın kolay donduğu düşünülmektedir ancak durum böyle değildir. Bir bal en kolay 15 C° de donar. Bu nedenle bu değerden uzaklaşan ballar geç donar.

Donan bal kaliteli midir?

Balın donması kalitesi hakkında herhangi bir bilgi vermez ancak meydana gelen kristalleşme balın kalitesini oldukça etkiler. Bazı ülkelerde balın donduktan sonra daha kaliteli olduğu söylenmektedir. Bazı ülkelerde ise donma bal için hoş karşılanmaz ve donan balın kalitesinin düştüğü söylenir. Yapılan birtakım araştırmalarda ise balın donması sonucunda bazı besin değerlerini kaybettiği ancak lezzetinden bir şey kaybetmediği ortaya çıkmıştır.