Bilgi ve iletişim teknolojilerinin gelişimi ve son yıllarda vazgeçilmez bir kullanım yoğunluğu ile hayatımızı çevrelemesi, şüphesiz İnternet teknolojilerinin gelişmesi ile hız kazanmıştır. İnternet dünyası her geçen gün daha hızla büyümekte ve bu dünya içerisine her gün binlerce yeni web sitesi eklenmektedir. Artan web sayfa sayısı, cihaz çeşitliliği ve erişimi geçmişten günümüze tarayıcıların web sayfalarını görüntülemesi ile ilgili standartların da sürekli değişmesine ve gelişmesine neden olmuştur. Her geçen gün web tasarımı ve kodlama ile ilgili yeni standartlar ve yapıların kullanıldığı web ortamlarında standartlar konusunda güncel gelişmeleri takip etmek gerçekleştirilecek tasarımların tüm cihazlarda doğru çalışması ve erişilmesi açısından son derece önem arz etmektedir. 

Web tasarım standartları web sitelerinin farklı işletim sistemleri, farklı ekran büyüklükleri, farklı tarayıcılarda web sitesinin aynı içeriği sunmasına yönelik oluşturulmuş standartlardır. Web tasarım standartları sayesinde her tarayıcı, her işletim sistemi, her ekranda kullanıcılara veya müşterilere sunulan bilgiye doğru erişim imkânı sağlamaktadır. Web standartlarına uygun geliştirilen sayfaların tescili ve marka değerine dönüştürülmesi kötü niyetli kimseler tarafından kopya edilememesi ve hukuk nezdinde korunması açısından önem arz etmektedir. 

HTML dili

Bu bölümde standartların gelişimi ve önemi açıklanmaya çalışılmış, ulusal ve uluslararası web tasarım standartlarına yer verilmiştir. Ardından marka ve patent hukuku ile tescil ve markalaştırma süreçleri işlenmiştir. Web teknolojilerinin ortaya çıktığı ilk zamanlarda web tasarımın en temel yapı taşı olan HTML dilini kullanarak sayfa tasarlamak, sayfaları manipüle ederek farklı görünümler elde etmek doğal olarak birtakım maliyetleri de beraberinde getirmiştir. İçerik geliştiricileri her defasında sayfaya müdahale etmek ve gerekli güncellemeleri yaparak sayfaları okuyucularla buluşturmak durumunda kalmışlardır. Bu aynı zamanda bazı site okuyucularında içeriğe katkı sağlayamadıkları için dışlanmış hissi uyandırmış, gerekli etkileşim ve dinamikliği sağlayamamıştır. 

Web Standartları, W3C ve başka standart oluşumları tarafından biraraya getirilen, webe dayalı içeriğin yaratılmasında ve çözümlenmesinde kullanılan teknolojilerdir. 

CSS: Basamaklı Biçim Sayfaları (Cascading Style Sheets) 

1995’li yıllarda İnternet ve web teknolojileri yaygınlaşmaya başladığında, tarayıcı üreticileri, henüz, CSS’i tasarımcıların bir HTML dokümanının sunumunu kontrol edebilmek amacıyla kullanabilmelerine yetecek kadar geliştirmemişlerdi. Bunun önemli sebeplerinden biri, CSS Seviye 1 belirtiminin 1996’da CSS Seviye 2 belirtiminin ise 1998’de yayınlanmış olmasıdır. Tarayıcılardaki CSS desteğinin eksikliği, basılı malzeme üzerinde çalışan grafik tasarımcılarının beklentileri ile birleştiğinde, HTML, web sayfalarının görünüşünü kontrol etmeyi olası hale getiren her türlü yöntemle suistimal edilmiştir. Bu suistimallere en büyük örneklerden biri, tasarımcıların, HTML kodlarında border=”0” özelliğini kullanarak tabloların sınırlarını gizleyebildiklerini, böylece sayfa düzenini kontrol edebilecekleri görünmez bir ızgara oluşturabildiklerini keşfetmeleridir. Diğer bir örnek ise yine sayfa düzenini kontrol etmeye yardımcı olan, saydam yani görünmez aralık GIF biçimindeki resimlerin kullanımıdır. HTML’in hedefi hiçbir zaman doküman görünüşünü kontrol etmek olmadığından, kısa yollar, geçersiz kodlar ve üreticiye özel etiketler, özellikler kullanılmıştır. 

Bir sayfadaki renk, boyut, arka plan resmi, sayfadaki konumu gibi birçok öğeyi CSS ile kontrol edebiliriz. CSS öğrenmek için gereken en önemli bilgilerden biri HTML bilgisidir. 

HTML, web sayfaları hazırlamak için kullanılan bir işaretleme dilidir. 

1998’de Web Standartları Projesi Netscape, Microsoft ve diğer tarayıcı üreticilerini standartlar konusunda ikna etmek ve birtakım standartlar oluşturmak için başlatılmıştır. Tarayıcı üreticilerinin Web’in ileriye doğru hareket etmesi halinde ortak standartlar’la birlikte çalışabilirliğin mutlak bir zorunluluk olduğunu kabul etmeleri zaman almıştır. Öte yandan bu standartların gelişimi için girişimlerde de bulunmuşlardır. Tarayıcılar standartları desteklemeye başladıktan sonra, Web Standartları Projesi, tasarımcıları ve geliştiricileri bu zor kazanılan teknolojilerin gücünü öğrenmeye ve bunları kullanmaya teşvik etmek için yeniden başlatılmıştır. Web standartları projesi XHTML 1.0 standardına bağlı olarak inşa edilmiş, CSS ise arayüz biçimlendirme amaçlı kullanılmıştır. Palm veya WAP sürümü olmasa da bu tür sürümleri oluşturma çabası daha yaygın bir şekilde görülmüştür. Belgeler standartlarla tasarlandığında ve inşa edildiğinde tüm tarayıcılara hizmet edeceğinden birden fazla sürüme gerek bulunmamaktadır. 

Tarayıcıların yeni sürümleri çıktıkça, CSS desteği geliştirilmiş ve genişletilmiş fakat bu gelişme ve genişlemenin hızı olması gereken ölçüde gerçekleşmemiştir. Tarayıcı üreticilerinin CSS’i geliştirmek konusunda bu kadar yavaş olmalarına rağmen, çok sayıda insan belli bir ölçüde CSS desteği olan tarayıcıları kullanmaktadır. Bu nokta da artık HTML’in sadece gerçek amacı olan dokümanın görünüşünü değil, yapısını da tanımlamak amacıyla kullanılabileceği söylenebilir. Bu yüzden, artık özellikle bu amaçla tasarlanmış olan CSS kullanılabilir. 

Web Standartları Neden Kullanılmalı? 

Web sitelerini ziyaret eden kullanıcılar, aradıkları bilgiye ulaşmak için çeşitli web tarayıcıları kullanmaktadırlar. Google Chrome, Internt Explorer, Mozilla Firefox, Yandex Browser, Apple Safari bunlardan bazılarıdır. Ayrıca mobil cihazların üretici firmaları tarafından yüklenmiş olan çok çeşitli tarayıcılarda günümüzde yaygın olarak kullanılmaktadır. Bu tarayıcıların, ziyaret edilen siteleri doğru ve hatasız şekilde göstermesi, o sitenin W3C (Dünya Çapında Ağ Konsorsiyumu) standartlarına ne kadar uygun olarak tasarlandığıyla doğrudan ilişkilidir. Hatalı görünüme sahip siteden, ziyaretçiler, sayfaları istedikleri gibi görüntüleyemedikleri için kısa sürede siteden ayrılırlar.

W3C Standartları nedir?

W3C, Dünya Çapında Ağ Konsorsiyumu (World Wide Web Consortium), Web’in standartlarını belirleyen bir örgüttür. 

Bazı web geliştiricileri ve tasarımcıları web standartlarını kullanma konusunda isteksiz ya da bu standartların gereksiz olduğu düşüncesi içinde olabilirler. Web standartlarının çok zor olduğu düşüncesi, web standartları kullanmadan da web sayfalarının görüntülenmesi, kullanılan araçların geçersiz kod üretmesi, nasıl olsa her şekilde web sayfalarının çalışıyor olması gibi düşünceler bu standartların kullanılması ve yaygınlaşması önünde önemli engellerden bazılarıdır. Web standartlarını benimsemek ve kullanmak, oluşturulan her sayfayı otomatik olarak diğer tarayıcı ve platformlara uyumlu hale getirir. Web uygulama geliştirme deneyimini yaşayan herkes farklı tarayıcı sürümleri için kodlamanın ne kadar zaman alıcı ve karmaşık olduğunu bilir. Standartlar böyle sıkıcı durumlara düşmemek için yol gösterici olurlar. Bunun dışında web standartları kullanımının yararları (Johansson, 2004) şu şeklide özetlenebilir: 

Daha kolay geliştirme ve bakım

Daha semantik ve yapılandırılmış HTML kullanmak başka birisi tarafından yazılmış kodu anlamayı kolaylaştırır ve hızlandırır. Standartlara göre kodlama, hem geliştirme hem de bakım süresini kısaltabilir. Bu nedenle, kod bir desen izlediğinden, hata ayıklama ve sorun giderme daha kolay olacaktır. Erişilebilirlik, web standartlarının ardındaki çok önemli bir diğer konudur; sadece web’in engelli kişiler tarafından kullanılmasına izin vermek anlamına gelmez, aynı zamanda geleneksel olmayan tarayıcılara sahip kişilerin herhangi bir web sayfasına erişmesine izin vermek anlamına gelir.

Gelecekte ortaya çıkacak tarayıcılarla uyumluluk

Tanımlanmış standartlar kullanılır, geçerli kod yazılırsa, yeni çıkacak tarayıcıların dokümanları anlamaması riski azaltılır yani dokümanlar ileriki tarayıcı sürümlere uyumlu yapılmış olunur. Standartlar eski tarayıcı sürümleriyle uyumlu olacak şekilde yazılmıştır. W3C’nin “geriye dönük uyumluluk” olarak bahsettiği şey budur. Bu tarayıcılar başlangıçta öngörülen her şeyi gösterebilirken, yine de Web belgelerinin temel yapısını anlayacak ve buna göre görüntüleyeceklerdir. Uyumlu kod, bir doğrulama hizmeti aracılığıyla doğrulanabilir. Bu, yine, geliştiricinin işini çok daha kolay hale getirir ve üretim zamanına harcanan zamanı azaltabilir. 

Web sayfalarının daha hızlı indirilmesi ve çözümlenmesi

Daha az HTML kodu, daha küçük dosya boyutu ve dolayısıyla daha hızlı indirilme demektir. Modern tarayıcılar, standartlara göre geliştirilmiş olan sayfaları, geçmiş uyumlu (tarayıcılar geçmişe uyumlu modunda da sayfaları görüntüleyebilmektedirler) sayfalardan daha hızlı çözümlerler. 

Daha fazla erişilebilirlik

Semantik HTML, yani yapının sunumdan ayrıldığı HTML, ekran okuyucuların ve alternatif tarayıcı araçlarının içeriği daha kolay algılamasını sağlar. 

Daha yüksek arama motoru sıraları

İçeriğin ve görünüşün ayrılması içeriğin sayfa boyutunun çok daha fazlasını temsil etmesi anlamına gelir. Semantik kodlarla birlikte bu, sayfanın arama motoru sırasını yükseltir. 

Daha kolay uyum

Semantik biçimde oluşturulmuş bir doküman, yalnızca farklı bir CSS dosyası ile ilişkilendirilerek yazdırma işlemi ya da el bilgisayarları veya cep telefonları gibi alternatif tarayıcı araçlara çok daha kolay uyumlu hale getirilebilir.

Daha istikrarlı bir web

Cep telefonları ve taşınabilir cihazlar gibi yeni donanımların gelişmesiyle, %100 uyumlu web uygulamalarını kodlamak, imkânsız olmasa da zorlaşacaktır. Standartları takip etmek, bugün hayal edilen uygulamalarını gerçeğine dönüştürebileceği, daha iyi, daha kararlı bir web elde etmek için en etkili yol olacaktır.